Przestrzeń dla ciała

 

Z pomieszczenia technicznego (wąski, lecz adekwatny termin) przeznaczonego do celów higieny przekształciło się w przestrzeń wellness i miejsce, poprzez które można wyrazić swój styl życia. 

Między dwoma biegunami tej osi ewolucyjnej następowały stopniowo zmiany w zachowaniach, wzorcach kulturowych, gustach, paradygmatach estetycznych, kodach semantycznych. 

Równolegle do historii włoskiego społeczeństwa i włoskich obyczajów rozwijała się również historia przemysłu i wzornictwa. Aby zrozumieć współczesne trendy, warto więc krótko prześledzić tę historię, przyglądając się ewolucji świata łazienek i jego podstawowemu materiałowi - ceramice.

 

Począwszy od lat sześćdziesiątych łazienka traci konotację pomieszczenia „funkcyjnego” i powoli zajmuje nowe miejsce w hierarchii domowych wnętrz; jest to wciąż pomieszczenie prywatne, poświęcone higienie, jednak zasługujące na to, aby pokazać je gościom. 

Kluczowe znaczenie ma w tym momencie (nowa) rola architekta-projektanta. Wystarczy pomyśleć o postaci Gio Pontiego i o roli, jaką odegrał on w branży ceramiki sanitarnej i okładzinowej. 

Armatura sanitarna zyskuje rangę elementów rzeźbiarskich, a płytki stają się pełnoprawnym elementem wyposażenia wnętrz. 

 

Lata siedemdziesiąte przynoszą duże zmiany techniczne (Marazzi opatentowuje technologię pojedynczego wypalania (monocottura) i oferuje pierwszy „duży” format 60x60 cm) oraz eksperymenty estetyczne, przede wszystkim w zakresie kolorystyki, na pograniczu wizji psychodelicznych. 

Haute couture pojawia się nawet na powierzchniach ceramicznych, a symbioza ta zostaje uświęcona w kolejnej dekadzie, kiedy łazienka staje się przestrzenią wyraźnie poświęconą zdrowiu i urodzie, miejscem, w którym można realizować swoje narcystyczne fantazje. 

Wzrost znaczenia kultu wizerunku zmienia też języki komunikacji produktowej: wielcy fotografowie firmują kampanie reklamowe dla najważniejszych marek w branży, które wykorzystują także potencjał twórczy artystów. 

Projekt łazienka, również dzięki rewolucji Starcka, przechodzi fazę dekompozycji, z pierwszymi wolnostojącymi umywalkami, które symbolizują odejście od funkcji mebli modułowych i koncepcji seryjnej na rzecz pojedynczego elementu. 

Ogromny sukces odnosi technologia w służbie wellness, która wynosi wannę z hydromasażem do rangi status symbolu, podczas gdy tworzywa sztuczne, metale i żywice zaczynają obalać monopol ceramiki. 

 

W latach dziewięćdziesiątych następuje kolejny przełom koncepcyjny.  

Czystość ciała ma iść w parze z czystością umysłu: do łazienki wkracza więc psychologiczny aspekt jej użytkowania, wraz z nową troską o środowisko naturalne, naturalne materiały i minimalizm formalny. 

 

Wraz z nadejściem nowego tysiąclecia relacje hierarchiczne między poszczególnymi pomieszczeniami domu ulegają dalszym zmianom. 

Łazienka zaczyna łączyć się z resztą domu w inny, bardziej płynny sposób, na pograniczu indywidualizmu i mikrospołeczności: staje się siłownią, prywatnym salonem piękności, ale także biblioteką czy salonem z umieszczoną na środku rzeźbiarską wanną, metaforycznie zastępującą sofę. Jednym słowem: przestrzenią mieszkalną. 

Niezwykłe przyspieszenie badań i innowacji technologicznych w ciągu ostatnich dwudziestu lat pozwala na realizację każdego, nawet najbardziej ambitnego zamysłu projektowego. 

Gres porcelanowy zwiększa, również pod kątem zrównoważenia środowiskowego, możliwości techniczne ceramiki, która eksperymentuje z bardzo małymi grubościami i formatami extralarge, wcześniej nieosiągalnymi; dekoracja jest już nie tylko elementem projektowania powierzchni, ale również trójwymiarowej ekspresji i tekstury; druk cyfrowy pozwala ceramice stać się jak kameleon i przyjmować wygląd dowolnego materiału, w dążeniu do hiperrealizmu lub (re)interpretacji natury. 

 

Oto dlaczego współczesna łazienka jest sumą tego, co wydarzyło się wcześniej i co zostało opisane powyżej, jest terenem ekspresji – także równoczesnej – bardzo różnych odniesień kulturowych, zachowań społecznych i przyzwyczajeń związanych z mieszkaniem. Wraz z uwolnieniem od ograniczeń technicznych (produkcyjnych, wymiarowych, mechanicznych, wytrzymałościowych, konserwacyjnych) następuje relatywizacja kodów estetycznych, rozumianych jako zwierciadło indywidualnego stylu życia w dążeniu do maksymalnej personalizacji. Rezultatem takiego podejścia jest współistnienie różnych, nawet przeciwstawnych trendów. Koordynacja lub dekompozycja, ostentacja lub intymność, bogactwo dekoracyjne lub minimalizm, charakter śródziemnomorski (majolika, płytki cementowe) lub nordycki puryzm (drewno, neutralne barwy), naturalność lub sztuczność, technologia lub rękodzieło, nostalgia lub awangarda. 

Inną współczesną cechą jest bezprecedensowa, empiryczna wizja świata łazienki. O ile kiedyś odniesieniem projektowym był archetyp burżuazyjnej salle de bain, o tyle teraz wzorem są również SPA (hedonistyczne przestrzenie regeneracji fizycznej i psychicznej) lub hotele designerskie/butikowe (oferujące relaks w oderwaniu od codzienności, pod znakiem ponadczasowego luksusu). Nowe publiczne scenerie wellness, które można przenieść do domu. Scenerie, których centrum stanowi „ja”.